මරදානේ ඉදන් බොරැල්ල පැත්තට යනකොට හැමදාම දකින තැනක් තමයි රිජ්වේ ආර්යා ළමා රෝහල. ළමා රෝහලේ දැන් කෙරෙන්නේ මොනාද කියලා හැමෝම දන්නවා වුනාට කවුද මේ රිජ්වේ ආර්යාව? ඇයි මේ රෝහල ඒ නමින් නම් කලේ කියලා මට නම් ප්‍රශ්න ගොඩක් තිබුනා. සොයන්නාට සම්බවේ කියලා මෙන්න මේ විස්තරේ හම්බ වුනා මට හොයාගෙන හොයාගෙන යනකොට.
රිජ්වේ ආර්යාව යනු 1896 සිට 1903 දක්වා ශ්‍රී ලංකාවේ ආණ්ඩුකාර ධුරය දැරූ ශ්‍රීමත් ජෝසප් වෙස්ට් රිජ්වේ මහතාගේ බිරිඳයි. නමුත් රිජ්වේ ආර්යා රෝහල ඉදිකිරීම සදහා මුලින්ම සම්බන්ධ වී ඇත්තේ මේ කියන රිජ්වේ ආර්යාව නොවේ. මෙම ඉතිහාසය ආරම්භ වූයේ තේ වැවිලිකරුවෙකු සහ දානපතියෙකු වූ ජෝර්ජ් වෝල් කාන්තාවන් සහ ළමුන් සඳහා වෙනම රෝහලක් නිර්මාණය කිරීමේ නවමු අදහස 1890-1895 කාලසීමාව තුළ ලංකාවේ ආණ්ඩුකාරවරයාව සිටි ශ්‍රීමත් ආතර් හැව්ලොක් මහතාගේ ආර්යාව සමඟ සාකච්ඡා කිරීමෙන් පසුවයි. මේ කාරණාව සදහා උද්යෝගිමත් වූ හැව්ලොක් ආර්යාව මේ රෝහල ඉදිකිරීම වෙනුවෙන් මහජනතාවගෙන් අරමුදල් රැස් කිරීම සඳහා කමිටුවක් පිහිටුවා ඒ වෙනුවෙන් නායකත්වය දුන්නාය. කමිටුව විසින් එක්රැස් කරගත් මුදල රුපියල් 46,000 ක් විය. එහි ප්‍රතිපලයක් වශයෙන්, 1895 ජනවාරි 17 වන දින ආණ්ඩුකාරවරයා විසින් කාන්තා හා ළමුන් සඳහා වූ හැව්ලොක් ආර්යා රෝහල (LHH) ලෙස හැඳින්වීමට නියමිතව තිබූ ස්ථානයට මුල්ගල තැබීය.
එය ඉදිකිරීමට වසරකට වැඩි කාලයක් ගත වූ අතර, ඒ වන විට ශ්‍රීමත් ආතර් හැව්ලොක් මහතාගේ ආණ්ඩුකාර කාලසීමාව අවසන්වී තිබූ බැවින් නව ආණ්ඩ්කාරවරයා ලෙස ශ්‍රීමත් ජෝසප් වෙස්ට් රිජ්වේ මහතාව පත් කර තිබූ අතර, එබැවින් 1896 ඔක්තෝබර් 12 වන දින චාරිත්‍රානුකූල රෝහල විවෘත කළේ රිජ්වේ ආර්යාවයි. දේශීය සමාගම් කිහිපයක සහාය ඇතිව විශිෂ්ට උත්සවයක් සැලසුම් කර තිබුණත්, වර්ෂාව නිසා උත්සවයේ උත්කර්ෂවත් බව තරමක් අඩු වූ අතර, සැලසුම් කළ සංදර්ශන කිහිපයක් සිදු කිරීමට නොහැකි විය. කෙසේ වෙතත් සම්භාවනීය පුද්ගලයින් විශාල පිරිසක් මෙම අවස්ථාවට සහභාගී වූහ.
බොරැල්ලේ කොළඹ තදාසන්න ප්රදේශයේ ඉඩකඩ සහිත වටපිටාවක පිහිටා ඇති මෙම රෝහලේ ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පය සාමාන්‍ය බ්‍රිතාන්ය යටත්විජිත පන්නයේ රතු ටෙරාකොටා බිත්ති, විසිතුරු ජනේල වලින් සමන්විත වූ අතර, සිසිලස සලසන කොරිඩෝව සහ සෙවන දෙන කුළුණු විය. .
 |
| හැව්ලොක් ආර්යා රෝහල |
පසුකාලීනව බටහිරකරණය වූ වෛද්‍ය යුගයක, ආකර්ෂණීය LHH ඉතා ඉක්මනින් ජනාකීර්ණ වූ අතර අඩු කාර්ය මණ්ඩලයක් සහිත රෝහලක් බවට පත් විය. දරුවන්ට වෙන වෙනම නවාතැන් නොදීම නිසා යම් යම් ගැටලු ඇති විය. එබැවින් 1909 පෙබරවාරි 26 වන දින, එවකට ආණ්ඩුකාර ශ්‍රීමත් හෙන්රි මැකලම්, රිජ්වේ ආර්යාවගේ ප්‍රධානත්වයෙන් මෙම අවස්ථාවේදී, මහජන දායකත්වයෙන් නැවත වරක් දරුවන් සඳහා වෙනම වාට්ටුවක් ඉදිකිරීම සඳහා මුල්ගල තැබීය. 1910 සැප්තැම්බර් 27 වන දින විවෘත කරන ලද මෙම නව කොටස හැඳින්වූයේ රිජ්වේ ආර්යා රෝහල (LRH) ලෙසිනි, එය තට්ටු දෙකකින් යුත් ගොඩනැගිල්ලක් වන අතර එය “විසිතුරු බිම් මහලකින් යුත් තේජාන්විත අභ්‍යන්තර සහිත විය.
රටේ පළමු ස්වාධීන ළමා රෝහල නිර්මාණය කරමින් එක් රෝහලක් දෙකක් බවට පත් විය. කෙසේ වෙතත්, ළමා රැකවරණය සඳහා ප්‍රධානතම සන්ධිස්ථානයක් වූ මෙම රෝහලට 1937 වන තෙක් ළමා රෝග විශේෂඥ වෛද්‍යවරයෙකු පත් කරනු නොලැබුණි. 1948 නිදහසෙන් පසු සෞඛ්‍යය අමාත්‍යාංශය LRH ක්රනමානුකූලව ප්‍රතිසංස්කරණය කිරීමට සැලසුම් සකස් කළේය. නව වාට්ටු සහිත නව රෝහලේ පළමු අංශය 1950 දී (LRH එහි පළමු X-ray යන්ත්‍රය ලබා ගත් වර්ෂයේදී), බාහිර රෝගී අංශය (OPD) 1957 දී, ඉතිරි වාට්ටු 1961 දී සහ නව ශල්යාගාරයක් 1971 දී විවෘත කරන ලදී.
හැව්ලොක් ආර්යා රෝහල සම්බන්ධයෙන් ගත් කල, එය 1954 දී කාන්තාවන් සඳහා අසල කාසල් වීදි රෝහල විවෘත කිරීමත් සමඟ එහි පැවැත්ම නතර විය. 2000 දී විවෘත කරන ලද චීන රජය විසින් අරමුදල් සම්පාදනය කරන ලද මහල් දහයකින් යුත් තටුවක් සඳහා ඉඩ සැලසීම සඳහා ඉතිරි ගොඩනැගිලි 1990 ගණන්වල මැද භාගයේදී කඩා ඉවත් කරන ලදීරිජ්වේ ආර්යා ළමා රෝහල ඇඳන් 700 සිට 1,100 දක්වා වැඩි කර, එය ලොව විශාලතම ළමා රෝහල බවට පත් විය.
 |
| රිජ්වේ ආර්යා ළමා රෝහල අද |
අද, LRH වයස අවුරුදු 12ට අඩු ළමුන් සඳහා ළමා වෛද්‍ය ශල්‍ය සත්කාර සඳහා ජාතික යොමු මධ්‍යස්ථානය ලෙස සේවය කරයි. එය කොළඹ සහ ඒ අවට ජනගහනය සඳහා ප්‍රාදේශීය රෝහලක් ලෙස ද සේවය කරයි. නමුත් වර්ථමානයේ එහි ඇඳන් සංඛ්‍යාව 900 බව ඔප්පු වී ඇත. එබැවින් LRH දැන් ලෝකයේ විශාලතම නොවූවද මෙම රෝහලෙන් සැපයෙන් සේවාවන් සහ එම රෝහල ලබා ඇති ජයග්‍රහණ අතිමත්ය.
වාට්ටු 22ක් සහ විශේෂ ඒකක හයක් ඇති අතර, වෛද්‍යවරුන් 450ක් (සීමාවාසික සහ නේවාසිකයන් දෙකම), උපදේශකයින් 44ක්, ලියාපදිංචි හෙදියන් 600ක් සහ මුළු කාර්ය මණ්ඩලය 2,100ක් ඇත. OPD, පැය විසිහතර පුරාම විවෘතව පවතින අතර, දිනකට රෝගීන් 2,500-3,000ක් (එනම් වසරකට මිලියනයක්) ප්‍රතිකාර ලබයි. ඒ හා සමානව පැය 24 පුරා ක්‍රියාත්මක වන හදිසි අනතුරු සහ හදිසි ප්‍රතිකාර ඒකක සේවා තිබේ. ශ්‍රී ලංකා රජයේ රාජ්‍ය සෞඛ්‍ය ප්‍රතිපත්තියට අනුව සියලුම සේවාවන් නොමිලේ.
ඊට අමතරව, LRH සෞඛ්‍ය අමාත්‍යාංශය යටතේ ප්‍රමුඛතම ශික්ෂණ රෝහලක් ලෙස ක්‍රියා කරන අතර, ශ්‍රී ලංකාවේ උපාධි අපේක්ෂකයින් සහ පශ්චාත් උපාධි වෛද්‍ය සහ ශල්‍ය වෛද්‍ය හා ශල්‍ය ළමා පුහුණු බොහෝමයක් සඳහා වගකීම දරයි.
